Tijdens je dagelijkse routine van verzorging is de kans groot dat je microplastics gebruikt. Veel mensen zijn zich hier niet bewust van. Elke minuut wordt er namelijk 7 kg aan microplastics van cosmetica door de gootsteen gespoeld. Kan dit wel goed zijn voor mens, dier, en aarde? En zijn er alternatieven?
Toen microplastics voor het eerst werden gebruikt, werd het gezien als veelbelovend en modern. Het is namelijk goedkoop, praktisch, en het wordt ingezet bij producten die een groot deel uitmaken van ons alledaagse leven. Meer en meer producenten zijn microplastics gaan toevoegen aan verzorgingsproducten, waardoor er veel plastic in het leefmilieu terecht komt. Er is namelijk nog geen oplossing voor plastic dat aan het einde van zijn levenscyclus is gekomen.
Het grote aantal microplastics vormt een steeds groter probleem voor oceanen en onze voedselketen. Dit komt doordat deze deeltjes zo klein zijn, dat de huidige waterzuiveringssystemen ze niet kunnen verwerken. Toch bevat 87% van de cosmeticaproducten van grote supermarktmerken microplastics.
Wat zijn microplastics en microbeads?
Microplastics zijn simpel gezegd kleine deeltjes plastic of vaste deeltjes, afkomstig van een synthetisch polymeer en kleiner dan 5 mm. Vaak zijn ze zo klein dat je ze met het blote oog niet meer kan zien. Sinds 1960 worden microplastics al bewust toegevoegd aan cosmeticaproducten. Misschien denk je, het gebeurt al ruim 60 jaar, dan moet het toch wel goed zijn? Was dat maar waar. Het is maar sinds kort dat we beseffen wat de gevaren hiervan zijn.
Microbeads zijn ook een vorm van microplastics. Dit zijn kleine plastic bolletjes die worden gebruikt om een zacht schurende werking te creëren. Denk hierbij vooral aan scrubproducten en je tandpasta. Daarom zijn ze ook zo geliefd bij producenten. Immers, een scrub en tandpasta horen een beetje te schuren om een gewenst resultaat te krijgen. Je kunt microbeads ook herkennen, door bijvoorbeeld te letten op de stoffen Polyethylene (PE) en Polymethyl Methacrylate (PMMA).
Definitie van microplastics in de cosmeticawereld
Microplastics heeft ook een eigen definitie in de cosmeticawereld, namelijk: alle soorten minuscule plasticdeeltjes die opzettelijk aan persoonlijke verzorgings- en cosmeticaproducten worden toegevoegd. Deze definitie kan evolueren in overeenstemming met lopend relevant wetenschappelijk onderzoek. Soms worden enkel vaste deeltjes als microplastics beschouwd, maar er zijn ook strengere definities voor microplastics die alle verschijningsvormen meenemen – inclusief vloeibare producten.
Zijn microplastics een probleem?
Doordat je ze niet kunt zien met het blote oog, spoelen deze microplastics gemakkelijk weg via je douche en gootsteen. Vervolgens komen ze in het afvalwater terecht, wat naar onze waterzuiveringssystemen gaat. En hoe geavanceerd ze ook zijn; het lukt niet om deze minuscule deeltjes uit het water te filteren.
Dit leidt ertoe dat de microplastics en microbeads in ons water en in oceanen terecht komen. Met andere woorden, het wordt een steeds grotere plastic soep. Zeedieren eten deze microplastics op, met als gevolg dat het voortbestaan van zeedieren wordt bedreigd – en dat het in onze voedselketen terecht komt.
Hoe herken je ze?
Ondanks dat je microplastics en microbeads vaak niet met het oog kan zien, kun je wel ontdekken of ze in jouw cosmeticaproducten en zonnebrand zitten. En dit kan heel eenvoudig: door achterop op de verpakking te kijken. Wat staat er bij de ingrediënten? De volgende synthetische polymeren worden het meest gebruikt. Je hebt dus een grote kans dat je deze op je verzorgingsproducten tegenkomt. Deze wil je, indien mogelijk, liever vermijden:
- Polyetheen (microbead)
- Acrylaat Copolymer
- Dimethicone
- Carbomer
Microplastics zijn polymeren. Dit houdt in dat het grote moleculen zijn met lange ketens van dezelfde deeltjes. Naast synthetische polymeren heb je ook natuurlijke polymeren zoals suikers, rubber, en ons DNA. Maar dit zijn natuurlijk niet de synthetische polymeren, waar het probleem in zit.
Waar zitten deze microplastics in?
Om meer duidelijkheid te geven waar je deze stoffen kunt tegenkomen, gaan we je nu vertellen in wat voor producten deze worden toegepast.
Polyetheen
Polyetheen wordt vaak als microbead gebruikt om te scrubben. Verder vind je het ook terug in gezichtsreinigers, mascara, oogschaduw, lippenstift en foundations. Polyetheen wordt ook in niet-solide vorm gebruikt in cosmetica.
Acrylaat Copolymer
Acrylaat Copolymer is een transparant en elastisch polymeer, wat vaak wordt gebruikt in haarverf, nagellak, douchegel en zonnebrand.
Dimethicone
Dimethicone wordt ook wel polydimethylsiloxaan of dimethylpolysiloxaan genoemd. Het is een polymeer op siliconenbasis. En heel veel producten gebruiken siliconen. Sterker nog, het is één van de meest gebruikte ingrediënten in cosmetica en verzorgingsproducten. Je vindt het in shampoo en conditioner, huidcrèmes, make-up, en zonnebrand.
Carbomer
Carbomer, ook wel polyacrylaat genoemd, wordt gebruikt om producten in te dikken. Verder werkt het als emulgator om te voorkomen dat olie en water gescheiden worden. Het wordt gebruikt in crèmes, scrubs, douchegel, shampoo, en zonnebrand.
Zonnebrand zonder microplastics
Een onderzoek van ‘beat the microbead’ liet zien dat meer dan 70% van alle zonnebrand microplastics bevat. Deze microplastics werken als een emulgator, om een laagje op de huid te kunnen vormen. Ook helpen ze om de zonnebrand waterproof te maken. Waarom worden deze gebruikt? Door de simpele reden dat deze een stuk goedkoper zijn dan de natuurlijke alternatieven. Het is nog zeer onduidelijk of alle microplastics schadelijk zijn. Uit de ingrediëntenlijsten kun je dit ook niet opmaken. Hoe weet je namelijk of het polymeren in vaste of vloeibare vorm zijn?
Al lang is zonnebrand buiten beschouwing gelaten als het ging om microplastics. Dit komt omdat zonnebrand een zogenoemd leave-on product is. Maar ook dit product komt net zo hard in het water terecht, inclusief alle plastic deeltjes. Deze zijn namelijk niet biologisch afbreekbaar. En dit heeft weer gevolgen voor het zeeleven: hun voortbestaan wordt bedreigd, en daarmee komen er op langere termijn ook nadelige gevolgen voor onze planeet. Wij kunnen namelijk niet zonder een gezond zeeleven.
Vaak zijn de plastic deeltjes in deze producten nog kleiner dan bij rinse-off producten zoals shampoo, omdat ze een andere functie hebben. Hierbij gaat het voornamelijk om het waterproof maken van de zonnebrand. Hoe kleiner het deeltje, hoe makkelijker het in de voedselketen terecht komt. Deze allerkleinste deeltjes komen dus eenvoudig hierin terecht.
Gelukkig bestaan er meerdere merken die gegarandeerd microplasticvrij zijn – volgens de strengste definitie. Al deze merken hebben het zero plastic inside logo van ‘beat the microbead’ gekregen. Dit zijn de volgende merken:
Nog meer verzorgingsproducten zonder microplastics
Naast zonnebrand begreep je natuurlijk dat microplastics ook in dagelijkse verzorgingsproducten aanwezig zijn. Sterker nog, 9 van de 10 verzorgingsproducten bevatten vervuilende microplastics. Er bestaat nog onduidelijkheid over de schadelijke effecten van microplastics in verzorgingsproducten op de lange termijn.
Hoe groot de impact dus gaat worden op het milieu of onze gezondheid, kan dus best schokkend worden. We weten namelijk al dat microplastics in onze voedselketen terecht komen. Je kunt er in elk geval vanuit gaan dat verzorgingsproducten veilig zijn voor de huid, omdat ze moeten voldoen aan strenge normen.
De volgende merken van verzorgingsproducten zijn gegarandeerd vrij van microplastics:
- Weleda
- Beauty Kitchen
- The Lekker company
- We love The planet
- Inika
- Nuud
- Eau thermale de Jonzac
- Naïf
- The Ohm collection
- Aimée de Mars
- Upcircle
- Smyle
- Odylique
- Bee Honest
- Green People
- Kaerel
- Logona
- Sante
- Speick
- Urtekram
Wist je dat…
Jouw wasmachine ook een grote veroorzaker kan zijn van het aantal microplastics in oceanen en onze voedselketen? Dit komt doordat er microvezels loskomen tijdens het wassen van kleding. Het type stof speelt hierbij een rol: niet alle materialen en stoffen verliezen evenveel vezels. Verder bevatten wasmiddelen ook vaak microplastics. Het gaat daarbij niet enkel om de plastic verpakking.
We hebben een hoop handige tips en interessante weetjes samengesteld in deze blog: https://www.biggreensmile.nl/article/plasticvrij-wassen-alles-voor-een-duurzame-was.aspx. Na het lezen van dit artikel, ben je nog meer up-to-date over microplastics en wat je kunt doen om dit te voorkomen.