Je kunt er bewust voor kiezen om plasticvrij af te wassen. Maar waarom is dit nu zo belangrijk?
Kleine bijdragen maken een groot verschil voor onze planeet. En zo is het ook met afwassen. De aanwezigheid van plastic in onze schoonmaakproducten en verzorgingsproducten belandt vaak in ecosystemen, waaronder oceanen, rivieren en bossen, waar het langdurig blijft bestaan en ernstige gevolgen heeft voor het ecosysteem en de dieren die erin leven.
Het goede nieuws: plasticvrij afwassen is verrassend eenvoudig!
In deze blog vertellen we je alles over plasticvrij afwassen. We delen handige tips, alternatieven en inzichten die je kunnen helpen om jouw keukenplasticverbruik te verminderen. Van de plastic folie rondom vaatwastabletten tot het materiaal van je sponsje, er zijn talloze mogelijkheden om je afwasroutine nog milieuvriendelijker te maken.
Laten we beginnen!
1. Afwaszeep
Het verminderen van plasticafval begint bij de kleinste dagelijkse handelingen, zoals de afwas. Voor de handafwas kan je makkelijk overschakelen op een plasticvrije afwaszeep. Naast het feit dat er geen plastic verpakking nodig is, zijn er nog meer voordelen aan het afwassen met een solide afwasblok.
Het is zuiniger
Een solide afwaszeep is een geconcentreerd product, terwijl vloeibaar afwasmiddel soms onnodig aangelengd is met water. Bovendien zal je met een zeepblok niet gauw te veel zeep gebruiken, terwijl dit bij een vloeibare afwaszeep bijna altijd het geval is. Want wist je dat je maar 3 à 4 milliliter vloeibaar afwasmiddel nodig hebt voor een spoelbak vol water?
Wanneer je een vloeibaar afwasmiddel gebruikt, kan het moeilijk zijn om de juiste hoeveelheid te doseren. Ook als je vloeibare afwasmiddel meer geconcentreerd is. Dit zorgt natuurlijk wel voor minder verspild water en een kleinere fles, maar het kan nog steeds lastig zijn om de perfecte dosering te vinden.
Minder synthetische ingrediënten
Een ander voordeel van een solide afwasblok is dat er minder synthetische ingrediënten inzitten. Met andere woorden: er zit minder troep in. Natuurlijke afwaszepen bevatten geen overbodige synthetische ingrediënten, zoals synthetische bewaarmiddelen, die allergische reacties kunnen veroorzaken.
Hoe gebruik je een solide afwaszeep?
Er zijn verschillende manieren om solide afwaszeep te gebruiken, afhankelijk van jouw persoonlijke voorkeur. Zo kun je het doen:
- Wrijven: Wrijf met een doekje, borsteltje of sponsje over de zeep en begin met afwassen.
- Rasp of zeepklopper: Rasp de zeep in warm water of gebruik een ouderwetse zeepklopper om de zeep in het water op te lossen.
Kies de methode die het beste bij jou past!
Moet afwasmiddel schuimen om goed te werken?
In tegenstelling tot wat velen denken, is schuim geen vereiste voor een effectief afwasmiddel. Fabrikanten voegen vaak extra schuimmiddelen toe, zoals SLS, wat de huid kan uitdrogen. Solide afwaszeep produceert (bijna) geen schuim, maar dit betekent niet dat de zeep zijn werk niet doet. De reinigende eigenschappen blijven intact, zelfs zonder overmatig schuim.
2. Borstels, sponzen en doekjes
Borstels, sponzen en doekjes spelen een essentiële rol in onze dagelijkse afwasroutine. Ze worden vaak over het hoofd gezien als het gaat om duurzaamheid en plasticvervuiling, maar ze kunnen een aanzienlijke impact hebben op het milieu.
Met deze producten is het net als met tandenborstels. Er zijn gigantische hoeveelheden sponzen, doekjes en afwasborsteltjes in omloop, er worden dagelijks duizenden exemplaren weggegooid en toch zijn de meeste volledig of deels van plastic.
Laten we eens kijken naar de mogelijkheden.
Het schuursponsje
Het typische schuur sponsje met groene bovenkant is veruit het meest gekochte poetsmiddel in Nederlandse gezinnen. Ze bevinden zich meestal ergens bij de gootsteen en worden voor allerlei klusjes gebruikt, van het schoonvegen van tafels tot het schrobben van pannen. Maar is dit eigenlijk wel een goede gewoonte?
De groene schuurlaag van een spons bevat veel microplastics en nanoplastics die vrijkomen tijdens het gebruik en komen zo in ons drinkwatersysteem terecht.
Daarnaast worden de bekende goedkope schuursponsjes uit de supermarkt gemaakt van aardolie of gerecyclede kunststoffen. Dus niet alleen het gebruik ervan is milieubelastend, maar ook het productieproces is niet duurzaam.
Verder is het uiteraard ook niet hygiënisch om een spons te lang te gebruiken. Je moet ze regelmatig vervangen.
Wat zijn de alternatieven voor een schuursponsje?
Naast de traditionele plastic schuursponsjes zijn er gelukkig verschillende alternatieven beschikbaar die net zo effectief zijn, maar een veel kleinere impact hebben op het milieu. Hier zijn enkele alternatieven die je kunt overwegen.
- Seep schuursponsjes: De schuursponzen van Seep combineren cellulose voor de zachte kant en loofah vezels voor de schuurzijde. Na gebruik kan je de sponsjes thuis composteren. Geen afval dus!
- Safix schuurspons: Wil je vooral een spons om vuile oppervlakken te schuren? Dan kun je kiezen voor een schuurspons van Safix die gemaakt is van kokosvezel. Omdat deze spons uit enkel natuurlijke vezels bestaat, is het eveneens biologisch afbreekbaar en composteerbaar.
- Loofah spons: Loofah is een plantaardig materiaal dat 100% natuurlijk en biologisch afbreekbaar is. Loofah sponzen van bijvoorbeeld Loofco gaan lang mee en kunnen tussendoor gewassen worden. Bovendien hebben ze natuurlijke antibacteriële eigenschappen.
- Koperen sponzen: Koper is van nature antibacterieel en 100% recyclebaar. Koperen sponzen zijn handig voor hardnekkig vuil en gaan lang mee. Je kunt ze vinden bij merken zoals Seep en Droguerie Ecologique.
TIP: Wist je dat slakken een hekel hebben aan koper? Na gebruik kun je je kopersponsjes hergebruiken in de moestuin om kwetsbare jonge plantjes, zoals koolsoorten, te beschermen tegen slakken. Een ideale en natuurlijke oplossing hiervoor. Houd je van tuinieren, of denk je dat het iets voor jou kan zijn? Lees dan vooral ons artikel over waarom tuinieren goed is voor lichaam én geest.
Wat is Loofah?
We willen je nog wat meer verduidelijking geven over wat Loofah nu precies is. Loofah is afkomstig van de loofah komkommer, ook wel bekend als de sponskomkommer. Deze tropische plant groeit voornamelijk in landen zoals Egypte, Guatemala en Paraguay. De loofah plant is een klimplant waar de komkommers aan hangen. Om ze als spons te kunnen gebruiken, worden de komkommers aan de plant gelaten totdat de schil droog en broos wordt.
Na de oogst worden de loofah komkommers enkele dagen gedroogd, waarna de schil gemakkelijk van het vruchtvlees kan worden verwijderd. Vervolgens worden de zaadjes uit de loofah verwijderd en wordt deze grondig gewassen. Zo ontstaan de natuurlijke loofah sponzen die we kennen.
Bij Loofco komen de loofah sponzen rechtstreeks uit Egypte en worden ze op een traditionele en eerlijke manier gekweekt. Door te kiezen voor loofah sponzen, steun je niet alleen een duurzaam alternatief voor plastic sponzen, maar draag je ook bij aan eerlijke handel en de lokale gemeenschappen waar de loofah planten worden gekweekt.
3. Afwasborsteltje
Het kiezen van een plasticvrij afwasborsteltje is kinderspel. Er zijn verschillende opties beschikbaar, zoals houten of siliconen borsteltjes. De meeste hebben ook een vervangbare borstelkop, wat het extra voordelig en ecologisch maakt. Het is echter belangrijk om te controleren waarvan de borstelharen gemaakt zijn. Plastic borstels hebben vaak (witte of gekleurde) kunststof haren, maar als de haren lichtgeel tot bruin zijn, zijn ze meestal gemaakt van een natuurlijk materiaal zoals tampico.
Tampico borstelharen worden gemaakt van de bladeren van de agaveplant. De vezels zijn stug en vervormen niet snel, waardoor ze vaak gebruikt wordt voor borstels. Onder andere de afwasborstels van Eco Living en Wild & Stone hebben tampico borstelharen.
Daarnaast worden ook sisal en kokosvezels soms gebruikt voor afwasborsteltjes. Voor extra schuurkracht worden soms nog stuggere vezels gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval bij pannenschrobbers.
4. Doekjes
Vaatdoeken bieden het voordeel dat ze (bijna) eindeloos kunnen worden gewassen en hergebruikt. Bovendien zijn ze betaalbaar, dus je kunt gemakkelijk een voorraad aanleggen en elke dag een nieuw doekje gebruiken. Een eenvoudig katoenen doekje, zoals de vaatdoeken van Smart of Wild & Stone, is voldoende voor deze taak.
Je kan ook kiezen voor sponsdoeken. Deze zijn gemaakt van een combinatie van cellulose en katoen. Ze zijn goedkoper, absorberen erg goed en gaan niet pluizen. Sponsdoekjes zijn bovendien plasticvrij, wasbaar en composteerbaar als ze versleten zijn. Je vindt ze bijvoorbeeld bij Eco Living, Wild & Stone en Sodasan.
Wat is beter: doekjes of sponsjes?
Of je nu voor doekjes of sponsjes kiest is een persoonlijke keuze. In beide gevallen zijn er plasticvrije alternatieven beschikbaar. Het enige argument dat voor katoenen doekjes pleit, is dat ze langer meegaan en je ze dus minder snel moet vervangen. Een sponsdoek kan je na gebruik in stukjes knippen en composteren. Dit is bij ecologische sponzen echter vaak ook mogelijk.
5. Vaatwastabletten
Bij vaatwastabletten kun je kiezen uit verschillende verpakkingsopties. Denk hierbij aan vaatwastabletten die niet apart verpakt zijn, tabletten met een oplosbare folie (hydrofilm) of een plastic verpakking die je moet verwijderen. Hieronder leggen we je uit wat deze opties precies betekenen.
Vaatwastabletten met oplosbare folie
Vaatwastabletten met een oplosbare folie zijn handig en gemakkelijk te gebruiken. De tabletten hoeven niet uitgepakt te worden en kunnen direct in de vaatwasser worden geplaatst. Bovendien voorkomt de folie dat je huid in contact komt met het product, wat voordelig is voor mensen met een gevoelige huid.
De wateroplosbare folie, vaak gemaakt van polyvinylalcohol (PVA), wordt over het algemeen als milieuvriendelijk beschouwd. Het lost op in water en wordt vervolgens door micro-organismen afgebroken, waardoor er geen resten in het milieu achterblijven. Hierdoor wordt er vaak gezegd dat tabletten met oplosbare folie biologisch afbreekbaar zijn.
Als er aangegeven wordt dat vaatwastabletten plantaardig zijn, kan je ervan uitgaan dat deze folie van plantaardig materiaal gemaakt is zoals maïszetmeel (en dus niet van bijvoorbeeld aardolie zoals traditioneel plastic). Dat is in elk geval een milieuvriendelijke keuze. Dit type vaatwastabletten vind je onder meer bij Marcel’s Green Soap, Attitude en Ecodoo.
Vaatwastabletten met verwijderbare folie
Als alternatief kan je kiezen voor vaatwastabletten waarvan je de folie verwijderd en recycled. Ecover kiest ervoor om zijn vaatwastabletten in een niet-wateroplosbare verpakking te verpakken, net omdat de biologische afbreekbaarheid van de wateroplosbare folies niet 100% bewezen is. Ook andere merken kiezen voor deze oplossing, bijvoorbeeld Sodasan.
Vaatwaspoeder als alternatief
Sodasan biedt als alternatief ook vaatwaspoeder aan. De reden dat er een folie om vaatwastabletten zit, is omdat deze anders na verloop van tijd zouden kunnen verkruimelen en omdat ze dan kwetsbaar zijn tijdens transport. Dit kan leiden tot breuken of afbrokkeling aan de randen.
Door hetzelfde product als poeder aan te bieden, wordt dit probleem vermeden. Het nadeel is natuurlijk dat je zelf moet doseren en dat het iets meer geknoei met zich meebrengt. Daarentegen is het wel handig als je af en toe je vaatwasser met een halve lading wilt laten draaien of als je een kleinere vaatwasser hebt.
Vaatwastabletten zijn doorgaans ontworpen voor grote vaatwasmachines die volgeladen zijn. Als je niet aan deze voorwaarden voldoet, gebruik je eigenlijk telkens te veel vaatwasproduct Ook met extra korte programma’s kan dit het geval zijn. Hierdoor kunnen er ook resten vaatwasmiddel in je vaatwasser blijven plakken. Sonett biedt ook vaatwaspoeder aan in hun assortiment, evenals onverpakte vaatwastabletten.
Inhoud van de tabletten
Een belangrijk aspect om in overweging te nemen, is natuurlijk wat er in de vaatwastabletten zit. Goed nieuws is dat fosfaten sinds 2017 door Europa verboden zijn in vaatwastabletten vanwege de schadelijkheid ervan voor het waterleven. Hoewel er nog andere waterontharders worden toegevoegd, worden deze door de waterzuivering uit het water gefilterd.
Wat zit er nog meer in vaatwastabletten?
Hoe zit het met plastic in cosmetica en zonnebrand?
Zo zie je maar weer, kleine veranderingen zoals in onze afwasroutine kunnen een groot verschil maken voor het milieu. Maar naast het afwassen kun je ook met je cosmetica en zonnebrand kiezen voor plasticvrije alternatieven. En zeker nu het weer zomer is, is het belangrijk om je goed tegen de zon te beschermen. Wil je weten hoe ook dit op een plasticvrije manier kan? Lees dan vooral deze blog over microplastics in cosmetica en zonnebrand.